بررسی حق کپی رایت در ایران
حقّ تکثیر یا کپی رایت همانظور که میدانید مجموعه‌ای از حقوق انحصاری است که به ناشر یا پدیدآورنده یک اثر تعلق می‌گیرد و حقوقی از قبیل نشر، تکثیر و الگوبرداری از اثر را شامل میشود.ایران علی‌رغم اینکه از سال ۲۰۰۱ عضو سازمان جهانی مالکیت فکری است اما عضو هیچ یک از کنوانسیون‌های بین المللی مربوط به کپیرایت نیست و در مراسم سالگرد روز جهانی کپی رایت هم نامی از ایران در بین کشورهای شرکت‌کننده نیست و ایران به علت نپیوستن به قانون کپیرایت، از شرکت در این جشنواره محروم است.
عدم رعایت این موضوع در ایران بسیار گسترده است و در حوزه های مختلف ما شاهد نقض این حق هستیم.آثار نقض این حق را در حوزه های مختلف مورد بررسی قرار میدهیم تا مشخص شود آیا عدم رعایت این حق به سود کشور ماست یا به ضرر آن؟
بازار نرم‌افزار رایانه‌ای در ایران یکی از حوزه هایی است که در آن عدم رعایت حق کپی رایت نمود بیشتری دارد همانطور که مطلع هستید نرم افزارهایی که در خارج از ایران با قیمت های مختلفی فروخته میشوند در ایران به راحتی و با قیمتی ارزان تر و یا حتی رایگان در اختیار مردم قرار میگیرند و این به دلیل عدم رعایت حق کپی رایت است.در حوزه بازی های رایانه ای نیز ما شاهد این موضوع هستیم مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های یارانه‌ای در ایران اعلام کرده است که عدم رعایت حق کپی رایت بازی‌های رایانه‌ای خارجی به آثار داخلی ضربه می‌زند، چون بازی‌های خارجی به دلیل عدم رعایت کپی رایت در ایران به قیمت پایین‌تر از آثار تولید داخل عرضه میشود که همین امر منجر به عدم پیشرفت شده است و ایران را از به جایگاه واقعی اش در تولید بازی های رایانه ای محروم ساخته است .
در ایران هر ساله تعداد زیادی از جوانان در زمینه نرم‌افزار فارغ‌التحصیل میشوند که به دلیل نبود امنیت شغلی در داخل کشور برای انجام تحقیقات و تولید نرم افزارهای خود جذب شرکت های خارجی میشوند کشورهند نیز کشوری بود که از حق کپی رایت استفاده نمیکرد اما چند سال پس از تصویب قانون کپیرایت، این کشور به یکی از قطب‌های تولید نرم‌افزار در سطح بین‌المللی تبدیل شده است کشور ایران نیز میتواند پیشرفت های قابل توجهی را در این زمینه کسب کند.
تکثیر غیرقانونی آثار فرهنگی از قبیل موسیقی نیز سبب شده که فروش این آثار در ایران به یک سوم کاهش یابد. یکی از مدیران شرکت موسیقی کپی بدون اجازه آثار از طریق اینترنت یا در بازار را نوعی جنایت تعبیر کرده است کپی غیر مجاز این آثار سبب شده است که نه تولیدکننده‌ها و نه مصرف‌کننده از وضعیت موجود راضی باشند.
نقض کپیرایت در حوزه فیلم نیز باعث شده است که اهالی سینما نیز با اعتراض به وضع موجود، خواستار پیوستن ایران به قانون کپی‌رایشده‌اند. از نظر آنان رعایت کپیرایت در شرایط فعلی علاوه بر رونق اقتصاد سینماگران برای سینمای ایران اعتبار می‌آورد.
با توجه به معضلاتی که در حوزه های مختلف وجود دارد به نظر میرسد که باید کشور ماهم از قانون کپی رایت پیروی کند اما استفاده از این قانون از طرفی باعث ارزبری از جیب مردم ایران میشود _.ممکن است توسعه فرهنگی کند شود زیرا که یکسری از افراد دسترسی شان به محصولات فرهنگی کم و یا حتی صفر می شود _استفاده از نرم افزارها محدود شده و همانطور که بیان شد باعث ایجاد هزینه هایی برای مردم میشود.اما مشکلی که وجود دارد این است که در حال حاضر به خاطر نپیوستن به کنوانسیون حقوق کپی رایت ارتباط‌مان با سطح بین‌المللی قطع است. از منظر حقوقی بایدحقوق مالکیت فکری را بپذیریم و قبول کنیم که آثار فکری نیز مانند آثار مادی دارای ارزش معامله و توان مالیت و مالکیت بوده و رعایت حقوق آن، امری اخلاقی، شرعی و قانونی است و تجاوز به حقوق دیگران اعم از داخلی یا خارجی، امری مذموم و غیرقابل توجیه است .از طرفی پیوستن به کپیرایت باعث ایجاد نظم و قانونمداری در حوزه انتشار آثار خارجی اعم از اصل یا ترجمه خواهد شد. از کارهای موازی و تکراری جلوگیری شده و انحصار در انتشار باعث رونق اقتصادی برای ناشران قانونی گردیده و سیستم نظارتی نیز میتواند کنترل لازم را داشته باشد.
اما صحبت پایانی من این است که منطقی است که این حق در ایران رعایت شود درسته که ممکنه در ابتدا برای همه ما رعایت این حق سخت باشه و منجر به هزینه هایی برای ما بشه اما با برنامه ریزی درست و فرهنگ سازی که صورت میگیره این امر در کشور ما هم میتونه به درستی اجرا شه درواقع با این کار ما به کشور خود ومحصولات تولیدی خود اعتبار میبخشیم و به حقوق افراد نیز احترام میگذاریم که همین باعث میشود تا سایر کشورها و دولت ها نیز به حقوق ما احترام بگذارند.
منبع:
اخذ حق تکثیر:
قانون حق تکثیر در هر کشوری متفاوت است، در بعضی از کشورها اعلان حق تکثیر همراه با علامت حق تکثیر © باید استفاده شود تا آثار محافظت شوند. تا قبل از سال ۱۹۸۹، تمام آثار منتشر شده در ایالات متحده آمریکا باید دارای یک اعلان حق تکثیر، شامل علامت حق تکثیر © همراه با تاریخ نشر و نام مالک حق تکثیر می‌بودند تا محافظت بشوند ولی شرایط دیگر چنین نیست و استفاده از اعلان حق تکثیر در آمریکا اکنون اختیاری است، با این حال هنوز استفاده میشود.
در تمام کشورهایی که عضو کنوانسیون برن برای حمایت از آثار ادبی و هنری هستند، حق تکثیر به طور خودکار به آثار تعلق می‌گیرد و نیازی به ثبت از طریق دفترهای دولتی نیست. بااین‌حال، درحالی که برای اعمال حق تکثیر به ثبت نیاز نیست، ولی در حوزه‌های قضایی، ثبت به عنوان مدرک اثبات برای معتبر بودن حق تکثیر تلقی میشود.
مشکل دیگر برای پذیرش کپی رایت قیمت های بالای این نرم افزارها هست. این نرم افزارها در کشورهای تولید شده شاید قیمتشان برای مردمشان مناسب باشد اما برای ما در ایران فوق العاده بالاست یعنی اگر کپی رایت را قبول کنیم عملا از عهده ی خریدشان برنمی آییم. بنظرم باید نرم افزارها در کشورهابی مانند کشور ما با قیمت کمتری عرضه شود.
علاوه بر قانون، مشکل بزرگ دیگری که در زمینه ی کپی رایت در کشور ما وجود دارد، عدم وجود فرهنگ استفاده از موارد کپی رایت دارد است. این مشکل را میتوانیم علاوه بر نرم افزارها، در مواردی مثل ادبیات و موسیقی هم مشاهده کنیم.
برای مثال، بین آنتی ویروس اورجینال و کپی شده، آنتی ویروس کپی شده در اولویت قرار دارد و پرداخت هزینه ی کمتر را ترجیح میدهد. پس علاوه بر اصلاح قوانین مربوط به کپی رایت، باید این فرهنگ هم برای مردم ایجاد شود که رعایت حقوق مولفین و کپی رایت، علاوه بر اینکه باعث پیشرفت کشور در صنعت مورد نظر میشود و انگیزه ی بیشتری برای فعالیت به وجود میاورد، به نفع خود مشتریان هم هست و مزایای بسیاری به آنها میرسد.